انواع بازارهاي بورس کالاي جهاد

در بازار فيزيکي تحويل کالا مشابه بازار سنتي انجام مي‌شود، در بازار فيزيکي عرضه‌کنندگان مواد خام (فلزات و محصولات پليمري و پتروشيمي و فرآورده‌هاي نفتي) و مصرف‌کنندگان با در نظر گرفتن قوانين حاکم بر بورس کالا و با مزيت شفافيت در قيمت‌ها وارد معامله مي‌شوند.

بورس کالاي جهاد با هدف تسهيل در فرآيندهاي پذيرش و ايجاد امکان پذيرش کالاهايي که استمرار عرضه ندارند، بازار فرعي را نيز در مهرماه سال 93 راه‌اندازي کرد. در اين بازار کالاهايي نظير محصولات کشاورزي و وارداتي، پتروشيمي و صنعتي، اموال غيرمنقول و قراضه که مشخصاتشان در هر بار عرضه ممکن است دچار تغيير شود، مورد معامله قرار مي‌گيرد.

نهادهايي که قصد دارند املاک خود را در قالب مزايده و در بستري شفاف واگذار کنند، مي‌توانند از ظرفيت بورس کالا استفاده کرده و املاک خود را در بازار فرعي و در قالب معاملات مبتني بر مکانيسم حراج عرضه کنند. عرضه‌کننده املاک در بورس کالا عموما نهادها و ارگان‌هاي دولتي و عمومي و بانک‌ها هستند که مي‌خواهند املاک خود را به صورت مزايده‌هاي عمومي و شفاف واگذار کنند. در بورس کالا، بسياري از تشريفات قانوني مزايده‌هاي سنتي حذف مي‌شود. اين مزيتي مهم براي عرضه‌کنندگان است تا بتوانند به کمک سازوکار مبتني بر حراج بورس، املاک خود را به دور از اين تشريفات به فروش برسانند.

همچنين بورس کالاي جهاد با تشکيل بازار مشتقه و استفاده از ابزارهاي نوين مالي امکان سرمايه‌گذاري براي افراد مختلف را فراهم آورده است. بازار مشتقه در بورس کالا از چهار زير مجموعه اصلي شامل «سلف موازي استاندارد»، «گواهي سپرده کالايي» و «معاملات آتي کالا» و «اختيار معاملات» تشکيل شده است.

فروشنده کالا در قالب اين اوراق همانند قرارداد سلف، بهاي کالايي را که در آينده تحويل داده خواهد شد به صورت نقد دريافت مي‌کند. اين اوراق برخلاف قرارداد سلف، بازار ثانويه دارد و دارنده اوراق مي‌تواند قبل از سررسيد اين اوراق را در بورس به فروش برساند.

گواهي سپرده کالايي اوراق بهاداري است که مؤيد مالکيت دارنده آن بر مقدار معيني کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردي است که توسط انبارهاي مورد تاييد بورس صادر مي‌شود. پس از توديع محصول از سوي کشاورز يا مالک کالا به يکي از انبارهاي پذيرش شده از سوي بورس کالاي جهاد، گواهي سپرده کالايي (قبض انبار) از سوي انباردار، صادر شده و در اختيار کشاورز يا مالک کالا قرار مي‌گيرد. پس از صدور گواهي سپرده کالايي، کشاورز يا مالک کالا مي‌تواند با مراجعه به يکي از کارگزاران داراي مجوز معاملات در بورس کالاي جهاد و ارائه گواهي سپرده کالايي، درخواست فروش محصول خود را در بورس کالاي جهاد ارائه کند.

انواع گواهي‌هاي سپرده کالايي شامل : سکه، طلا، پسته، زعفران، شيشه و...

لازم به ذکر است که معاملات گواهي سپرده از طريق همان سيستم معاملات سهام انجام خواهد شد. افرادي که در کارگزاري بورس بيمه جهاد کد معاملات سهام ندارد، لازم است از طريق سايت کارگزاري بورس بيمه جهاد اقدام به ثبت نام غير حضوري و اخذ کد بورس اوراق نمايند.

بازار مشتقه با بهره‌مندي از ابزارهايي نظير قراردادهاي آتي و اختيار معامله، کارکرد متنوعي براي طيف گسترده‌اي از سرمايه‌گذاران دارد. در اين بازار يک دارايي پايه که قراردادها بر روي آن منتشر مي‌شوند، تعريف مي‌شود. اين دارايي پايه مي‌تواند محصولات کشاورزي، انواع فلزات و انواع فراورده‌هاي نفتي باشد. در بورس کالا نخستين بازار قراردادهاي آتي روي شمش طلا و پس از آن بر روي سکه و محصولات کشاورزي مانند زعفران شکل گرفت. پس از مدتي در اين نوع معاملات محصولات ديگري مثل پسته و زيره نيز افزوده شدند.

قرارداد اختيار معامله قراردادي است که در آن يک طرف، اختيار (حق) خريد و يا فروش کالايي را از طرف ديگر خريداري مي‌کند. قرارداد اختيار معامله به دو نوع کلي اختيار خريد و اختيار فروش تقسيم مي‌شود. در هر کدام از اين دو نوع قرارداد، دو طرف خريدار و فروشنده با يکديگر وارد معامله مي‌شوند

انواع قراردادها

تمامي داد‌و‌ستدها در بورس کالا در قالب قراردادهاي استاندارد شده انجام مي‌گيرد :

قراردادي است که براساس آن، پرداخت بهاي کالاي مورد معامله و تحويل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسويه و پاياپاي انجام مي‌شود

قراردادي است که براساس آن، کالا با قيمت معين در زماني مشخص در آينده تحويل گرديده و بهاي آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسويه و پاياپاي پرداخت مي‌گردد.

قراردادي است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحويل و بهاي آن در تاريخ سررسيد و براساس دستورالعمل تسويه و پاياپاي پرداخت مي‌گردد.